Itik, bibe laban sa pesteng black bug

ni Dino Balabo

LUNGSOD NG MALOLOS— Ipinapayo ng mga dalubhasa ngayon ang pagpapastol ng itik at bibe sa mga palayan upang makontrol ang pagkalat ng pesteng rice black bug (Scotinophara coarctata) o atangyang itim.

Bukod dito, ipinapayo din ang pagsasagawa ng paglilinis sa bukirin, pagsasaboy ng pathogenic micro-organism

na metarhizium o isang uri ng amag, at pagpapatubig sa bukirin. Ang problemang hatid ng atangyang itim sa palayan ay karagdagan sa unti-unting pag- katuyo ng bukirin sanhi ng mainit na panahon.

Dahil dito, naaalarma ang mga magsasaka, ngunit ayon sa Department of Agriculture (DA), kontrolado ang sitwasyon sa kabila na umabot sa 2,280 ektrayang bukirin sa Gitnang Luzon ang naapektuhan ng pesteng rice black bug Para naman sa DA-Bulacan, dapat paigtingin ang pagbabantay sa pananim na palay dahil mas nagiging aktibo ang atangyang itim kung mainit ang panahon.

‘Itong mga panahong ito ang gusting-gusto ng mga rice black bug,” ani Gloria Carillo, ang hepe ng nasabing tanggapan. Ipinaliwanag niya na ang rice black bug ay bumubutas at pumapasok sa puno ng palay at sinisipsip ang katas nito.

Inilarawan pa ni Carillo ang insekto bilang isang “invasive pest species” na sumisira sa palay mula sa pagkakatanim nito hanggang sa sumapaw at mamunga. Sa kasalukuyan, nilinaw ni Carillo na wala pang infestation ng rice black bug sa Bulacan, ngunit inamin niya na may mga “sightings” na partikular na sa mga bukirin sa mga bayan ng Bulakan, San Miguel, San Ildefonso, San Rafael at Baliwag.

Batay naman sa tala ng DA-III, ilang lalawigan na sa Gitnang Luzon ang sinalanta ng rice black bug. Kabilang dito ang lalawigan ng Aurora kung saan ay umabot sa 570 ektarya ang apektado, Nueva Ecija (550 has), Pampanga (220 has), at Tarlac (1,500 has).

Batay din sa tala ng DA, umabot sa tatlo hanggang limang poryento ang ibinaba ng ani sa Nueva Ecija; 10- 20 porsyento sa Tarlac, 20 poryento sa Aurora, at 20 hanggang 40 poryento sa Pampanga.

Sa kabila ng pananalasa ng peste sa bukirin, sinabi ni Felicito Espiritu ng DA-III na kontrolado pa rin ito. Ipinaliwanag niya na ang mga magsasaka ay nabigyan na ng mga akmang pagsasanay sa pagtukoy sa peste, katulad ng paggamit ng light trapping equipment. Ang light trapping ay ginagamitan ng maliwanag na ilaw na umaakit sa mga insekto.

Ang insidente ng rice black bug ay di na bago dahil ito ay unang naitala sa Palawan noong 1979, na nasundan ng outbreak noong 1982 kung saan umabot sa 4,200 ektaryang bukrin ang naapektuhan. Noong dekada ‘90, ang insidente ng pananalasa ng peste ay naitala sa mga bukirin sa Mindanao, hanggang noong 2000 ay umakyat na ito sa Bicol Region.

Noong 2007, naitala sa lalawigan ng Aurora ang insidente ng pamiminsala ng rice black bug na nasundan pa sa Isabela, Laguna at iba pang lalawigan sa Hilagang Luzon.

Bulacan, kabilang sa top rice producing provinces noong 2013

Natutuyong palayan sa San Miguel, Bulacan. DB

LUNGSOD NG MALOLOS, Bulacan -- Kinilala ng Department of Agriculture sa ikalawang magkasunod na pagkakataon ang Bulacan bilang isa sa 12 top rice producing provinces sa buong bansa.

Personal na tinaggap ni Gobernador Wilhelmino Sy-Alvarado ang pagkilala sa isinagawang 2013 Agri-Pinoy Rice Achievers’ Awarding Ceremony sa Newport Performing Arts Theater, Resorts World Manila, lungsod ng Pasay kamakailan.

Sinabi ni Alvarado na lubos ang kanyang kagalakan sa tinamong karangalan dahil muling nabigyan ng pansin ang mga programang isinasagawa para sa kaunlaran ng lalawigan lalo na sa agrikultura.

Ang iba pang pinarangalan sa naturang kategorya ay ang Nueva Ecija, North Cotabato, Nueva Vizcaya, Isabela, Pangasinan, Ilocos Norte, Bukidnon, Kalinga, Mindoro Occidental, Laguna at Lanao Del Norte.

 

Inaasahang bababa ang produksyon ng palay sa Bulacan ngayong 2014.

Samantala, napabilang sa top rice producing municipalities ang San Rafael habang itinanghal bilang awardees sa Agricultural Extension Workers category sina Ma. Gloria Carrillo at Cynthia Nunez ng Office of the Provincial Agriculturist.

Bukod dito, 19 Bulakenyo agriculturists rin mula San Ildefonso, Bustos at San Rafael ang tumanggap ng pagkilala.

Maliban sa tropeyo, pinagkalooban ng project grants ang mga top rice producing winners na P4 milyon para sa Bulacan at P1 milyon para sa San Rafael habang naguwi ng cash prizes ang mga individual winners. (Vinson Concepcion, PIA 3)

Epekto ng operasyon ng fishpen sa pangisdaan

HAGONOY, Bulacan—Maramot na dagat.

Ito ang minsa’y nasambit ni Kagawad Alfredo Lunes ng Barangay Pugad sa bayang ito kaugnay ng pagbaba ng dami ng nahuhuling isda sa baybayin ng Manila Bay ng mga maliliit na mangingisda.

Ang pahayag na ito ay nasabit ni Lunes tatlong taon na ang nakakaraan, at muli pang kinumpirma ng iba pang mangingisda sa nasabing barangay noong 2012.

Nitong nakaraang Biyernes, Pebrero 28 ay muling inulit ng mga mangingisda at opisyal sa bayang ito ang patuloy na pagbaba ng dami ng isdang nahuhuli sa karagatan.

Ang tinutukoy nilang sanhi ngayon ay ang operasyon ng mga fishpen sa baybayin ng mga Barangay ng Pugad, San Roque at San Pascual.

Ang mga naturang fishpen ay dating mga palaisdaan na ang nagsisilbing pamigil sa tubig at isdang laman ay ang pilapil na yari sa lupa.

Ngunit dahil sa pagkaubos ng mga tanim na bakawang nagsisilbing panangga sa mga alon, ay nadurog at tuluyang nawasak ang mga pilapil ng may 800 ektrayang palaisdaan sa baybayin.

Hindi tumigil ang operasyonng mga nasabing palaisdaan dahil ito ay binakuran ng matataas na lambat, kaya’t sa halip na tawagin itong palaisdaan at tinatawag na ngayong fishpen o kulungan ng isda.

Ayon kay Konsehal Elmer Santos, ang operasyon ng mga fishpen ay nakakasira sa kalidad ng tubig sa baybayinng bayang ito.

Ito ay dahil sa ang mga fishpen ay nagsasagawa ng intensive fish farming gamit ang mga aqua feeds.

“Madalang na ngayon ang talaba, tahong, pati alimasag saka mga biya,” sabi ni Santos.

Maging ang iba pang lamang dagat tulad ng hipon at maliiit na isda ay apektado.

Dahil dito, halos walang kinikita ang mga maliliit na mangingisdang namamanti, umuumang ng baklad at bukatot.

“Parang nalalason ng tubig ang mga semilya ng isda at iba pang lamang dagat,”sabi naman ni Louie Libao, ang fishery officer ng bayang ito.

Binigyang diin pa niya na dahil sa pagkasira ng mga pilapil ng palaisdaan, maging ang daloy ng agos sailog ay apektado.

Bilang isang dating konsehal ng bayan na nagtaposng kursong Fisheries, sinabi ni Libao na hindi lamang mga operator ng fishpen ang gumagamit ng aqua feeds, kungdi maging ang namamahala sa malalaking palaisdaan o bigtime fishpond operators sa bayang ito.

Subalit bibigyang diin niya na dahil sa ang tubig sa fishpen ay labas pasok lamang, ang katas ng mga aqua feeds ay natatangay na rin agos.

Ayon kay Libao, ang katas ng aqua feeds sa mga palaisdaang buo ang pilapil ay medyo humuhupa pa ang epekto dahil matagal ito bago patapunin sa ilog.

Bukod dito, ang mga palaisdaan ay napapatuyuan pa ng tubig na naibibilad sa araw ang lupa,samangtaolang ang fishpen ay hindi.

Ipinaliwanag pa niya na ang mga banlik o burak samga fishpen ay kinakayod ng mga operator gamit ang lambat na may pinong butas.

Ito ay upang matanggalang banlik ng nadurog na aqua feeds at mga dumi ng isda na naiwan sa fishpen.

Ngunit ang mga burak na ito ay sa dagat din lamang itinatapon kaya’t ito ay nakakapekto pa rin sa mga semilya ng isda.

Dahil dito, ipinayo niya ang pagbuo ng isang ordinansa na magtatakda ng regulasyon  sa operasyon ng mga fishpen.

Para naman kay Santos, sinabi niya na nagbubuo na ang Sangguniang Bayan ng Hagonoy ng isang katulad na ordinansa.

Bilang patunay, nagsagawa na sila ng water sampling at ito ay kasalukuyang nilang ipinasusuri sa laboratoryo ng Department of Science and Technology (DOST).

“Hinihintay na lamang naming yung resulta ng lab test ng DOST dahil isa iyon sa magsisilbing batayan namin,” ani Santos.

Iginiit pa niya na patuloy ang pakikipag-ugnayan ni Mayor Raulito Manlapaz sa operator ng fishpen sa bayang ito.

Si Manlapaz at ang pamilya ng kanyang maybahay ay nabibilang sa mga malalaking namamalaisdaan sa bayang ito.

Ayon kay Santos tutol si Manlapaz sa operasyon ng fishpen dahil sa epekto nito sa pangisdaan.

Ngunit ang iginigiit ng mga operator ng fishpen ay hindi nila kayang pigilan ang pagkasira ng mga pilapil ng kanilang palaisdaang binubuwisan.

Nagpahayag din ang mga operator ng fishpen na nakahanda silang tumigil sa operasyon kung ang mga pilapil ng palaisdaan sa baybayin ng bayang ito ay maipakukumpuni ng pamahalaang lokal.  (Dino Balabo)

Ekta-ektaryang bukirin sa Bulacan natutuyo

MALOLOS—Tinatayang aabot sa mahigit 1,000 ektarya ng bukirin sa hilagang Bulacan na dating pinatutubigan ng Upper Pampanga River Integrated Irrigation System (UPRIIS) ang masasalanta dahil sa kakulangan ng patubig.

Hindi pa kasama rito ang mga bukiring natuyo na at nasunog na init ang pananim sa mataas na bahagi ng bayang ng Miguel na natunghayan ng Mabuhay noong Sabado, Pebrero 15.

Para sa mga magsasaka, ang kalagayang ito ay isa lamang sa mga palatandaan ng mga epekto ng climate change  o pagbabago ng klima na tinampukan ng malalakasna ulan noong Oktubre at Nobyembre at sinundan ng kawalan ng ulan noong Disyembre hanggang Pebrero.

Ayon kay Gloria Carillo, pinuno ng Provincial Agriculture Office (PAO), sa bayan ng San Ildefonso pa lamang ay umaabot na sa mahigit 600 ektarya ang apektado  ng kakulangan ng tubig na inilarawan niya na “drought-like”  o nakakahalintulad ng epekto ng tagtuyot.

Sa katabing bayan ng San Miguel, sinabi ni Carillo na bineberipika pa nila ang ulat, ngunit inihayag niya na umaabot sa mahigit 12,000 ektarya ng bukirin sa hilagang bahagi ng nasabign bayan ang bahagi ng service area ng UPRIIS.

“Nasa dulo kasi ng service area ng UPRIIS ang San Miguel at San Ildefonso, kaya kinakapos sa patubig,” sabi ni Carillo sa isang panayam ng Radyo Bulacan noong Lunes, Pebrero 17.

Ang patubig ng UPRIIS ay nagmumula sa Pantabangan Dam na matatagpuan sa hilagang silangan ng lalawigan ng Nueva Ecija.

Sa kanyang pahayag, ikunuwento ni Carillona nakatanggap siya ng ulat na ang patubig ng UPRIIS ay nahaharang sa mga bayan ng Nueva Ecija.

Ito ang dahilan kaya’t hindi nakakarating sa Bulacan ang patubig na inaasahan ng mga magsasaka ng magsusustine sa kanilang pananim.

Samantalang inilarawan ni Carilloang kalagayan ng mga bukirin bilang “drought-like”, nilinaw niya na wala pang deklarasyon ng may tagtuyot o “drought” saan mang bahagi ng Gitnang Luzon.

Kinatigan din niya ang mas naunang pahayag ng mga magsasaka sa bayan ng San Miguel na bukod sa kapos na patubig, ang isang pang dahilan ng pagkatuyot ng bukirin sa lalawigan ay ang kawalan ng ulan.

Ito ay dahil sa matapos manalasa ang mga bagyo noong Oktubre at Nobyembre, animo nagsara ang langit at wala ng pumatak na ulan mula noong Disyembre.

Ang kalagayang ito ay naging sanhi ng madaling pagkaubos ng itininggal na tubig ng mga magsasaka sa mataas na bahagi ng San Miguel.

Ang pagka-ubos ng tubig samga small far reservoir (SFR) sa nasabing bayan, partikular na sa Barangay Lambakin ay nagsanhi ng “pagkasunog” ng mga panananim na palay at mga gulay.

Ang pagkasunog ay ang pagkatuyo ng pananim sanhi ng kakulangan sa tubig kaya ang mga dahon ay nanilaw at namula hanggang sa matuyo.

Sa pagbisita ng Mabuhay sa Barangay Lambakin, natunghayan ang kalagayang itonoong Sabado bukod pa sa pagkakabitak-bitak ng bukiring natatamnan pa ng palay, at mga SFR na walang tubig.

Maging mga pilapil ng SFR ay nagbitak-bitak na rin na ayon sa mga magsasakang sina Peter Balde at Mauro Santos ay isang palatandaan na matagal na silang walang tubig.

Para sa mga magsasaka, ang problemang kanilang nararanasan ay bahagi na ng bunga ng climate change o pagbabago ng klima.

“Laging ganyan kaya kailangang mag-adapt kami, kasi wala kaming ikabubuhay kung hindi kami makikipagsabayan,” sabi ni Simeon Sioson,isa sa mga opisyal ng Lambakin Agricultural Marketing Cooperative.

Isa sa mga solusyong binanggit ni Sioson ay ang pagdadagdag ng mag SFR at pagpapalalim sa mga kasalukuyang SFR sa kanilang bayan.

Ito ay upang maitinggalo maipon nila ang tubig ulan sa panahon ng tag-ulan at magamit sa panahon ng tag-araw at makapagpatuloy sila sa produksyon upang matiyak ang kabuhayan ng kanilang pamilya,partikular na angmga anak na pinag-aaral.

Ayon kay Sioson,humingi na sila ng tulong sa Department of Agriculture at inendorso na ng National Irrigation Administration ang kanilang kahilingan para sa rehabilitasyon ng kanilang SFR.

Ngunit ang kanilang kahilingan at nanatiling kahilingan pa rin at hindi pa umaaksyon ang mga ahensiya ng gobyerno.

Nilinaw ni Sioson,  luibhang kailangan nila ng tulong  ng pamahalaang dahil hindi nila makakaya ang pagpapahukay sa kanilang SFR at pagpapahukay para sa mga bagong SFR.

Kinatigan ito ni Santos, na nagsabing nagsagawa na sila ng bayanihan, ngunit hindi sapat ang kanilang kakayahan dahil sa malalaki ang SFR at kakailanganin ng makinaryo tulad ng back hoe.  (Dino Balabo)